In Half Nelson krijgen we een tranche de vie te zien van een hedendaagse leraar geschiedenis die zich staande probeert te houden in de grootstad New York. In zijn doorvoelde lessen beklemtoont hij vooral zijn geëngageerde visie op de geschiedenis als een strijdperk van tegenovergestelde krachten.Tegelijk krijgen we echter een man te zien die op persoonlijk vlak gedesillusioneerd is en kampt met een drugsverslaving. De wat groezelige, naturalistische stijl van Half Nelson, gefilmd met een onvaste camera, draagt deels bij tot het gevoel van desoriëntatie waarmee het hoofdpersonage te maken krijgt. Hoewel de representatie van de leraar als outsider met onorthodoxe onderwijsmethoden en een persoonlijke band met één specifieke leerling deels past in de template van de Hollywoodschoolfilm, hebben we hier vooral te maken met een taboedoorbrekende film in het genre. Half Nelson toont de leraar als mens van vlees en bloed met kwaliteiten en tekortkomingen. De gedurfde film, die het complexe vraagstuk van morele autoriteit opwerpt, is allesbehalve belerend van toon en behandelt de problematiek van een drugsverslaafde man in een functie met verantwoordelijkheid over jonge mensen op een erg genuanceerde manier. De educatieve aanpak van de leraar heeft een ontegensprekelijk fysiek aspect: hij schrikt niet terug voor een potje armworstelen in de klas of erotisch getinte danspassen met één van zijn meisjesleerlingen, en verder is hij ook coach van het meisjesbasketbalteam. Eveneens afwijkend tenslotte van de beeldvorming van de doorsnee stadsschoolfilm: we krijgen een gekleurde stadsschool te zien waar effectief geleerd wordt en waar uitzonderlijk eens geen geweld voorkomt.